خبر یار -گروه دین و اندیشه: پاپ فرانسیس (Franciscus) دویست و شصت و ششمین پاپ و رهبر حکومت مرکزی کلیساهای کاتولیک جهان است. تشکیلات کلیسای کاتولیک را می‌توان دارای قدمتی ۲ هزار ساله دانست.
پطرس یا شمعون الصَّفا، یکی از دوازده حواری حضرت عیسی مسیح (ع)، از رهبران کلیسای مسیحیت اولیه بودند. به نقل برخی مفسّران، ذیل آیه ۱۴ «سوره یس» وی از جمله رسولان حضرت عیسی دانسته شده که برای انجام دادن تبلیغ به شهر انطاکیه مأموریت یافت.پطرس توسط حضرت مسیح در گفتگوی «صخرهٔ کلیسای من» در انجیل متی به پیشوایی مسیحیان و مسیحیت برگزیده شد و این همان مقامی بود که مسیحیان کاتولیک آن را مقام «پاپ» می‌دانند و در نتیجه کلیسای کاتولیک پطرس را نخستین پاپ می‌داند.
گفتنی است پاره‌ای از روایات اسلامی، حضرت نرجس خاتون مادر گرامی امام مهدی (عج) را از نوادگان حضرت شمعون برشمرده اند. قبر شمعون الصفا یا پطرس هم اکنون در واتیکان قرار دارد. کلیسای پیتر مقدس یا کلیسای پطرس حواری یا کلیسای سن پیر (Basilica di San Pietro in Vaticano) از بزرگ‌ترین کلیساهای جهان است که مربوط به دوره رنسانس پسین می‌شود.
نمایی از میدان سنت پیر که در مقابل کلیسای سن پیتر قرار گرفته استامام موسی صدر به عنوان یک روحانی برجسته شیعه که در زمینه تبلیغات دینی، عملکردی بی نظیر داشت و بارها به واتیکان، دیدار پاپ و کلیساهای متعددی در جهان رفته بود در خصوص نظام تشکیلاتی آنان می‌گوید: «بنده مشاهداتی از کار مسیحیان دارم. از طرفی سفری نیز به فرنگ رفته‌ام. واتیکان را دیده‌ام، در جلسه تاجگذاری پاپ شرکت کرده‌ام؛ و لذا از تشکیلات و مؤسسات کاتولیکی جهان هم تا حدودی از نزدیک مطلع شده‌ام. در مجله‌ای به نام لایف، که یک شماره‌اش مخصوص تشکیلات کاتولیکی دنیا بود، خواندم که سازمان کاتولیک‌های دنیا آن‌قدر منظم است که تمام احزاب دنیا، حتی احزاب سرّی و زیرزمینی شوروی را پشت سر نهاده است. شما تصور کنید که با حکومت پلیسی که در شوروی است، اگر یک حزب سرّیِ ضدِّ دولتی بخواهد در آنجا فعالیت کند، چه مقدار باید منظم و دقیق باشد. این مجله می‌گوید تشکیلات کاتولیکی دنیا از احزاب سرّی دنیا هم منظمتر و مجهزتر است. این مردم تارک دنیا چنین تشکیلاتی دارند. حالا ببینیم که چگونه کار می‌کنند.تشکیلات این‌ها چند رشته فعالیت دارد: یک رشته، رشته کلیساهایشان است. کشیش‌ها و اداره کنندگان کلیساها یک دسته‌اند. دسته دیگر متولّیان دیرهایی در مسیحیت هستند که از نظام کلیساها استقلال دارند. این دیرها خود مؤسسات مستقلی هستند که ابتدا منفصل از واتیکان پدید آمدند، اما بالاخره به آن ملحق شدند. این دیرها خود چند دسته‌اند. در درجه اول و از همه آنها مهمتر، «ژزوئیت‌ها» یا «یسوعی‌ها» هستند. این‌ها فرقه بزرگی هستند. رئیس یسوعی‌های دنیا را پاپ سیاه می‌نامند. این‌ها در حقیقت حکام واتیکان هستند. می‌گویند پاپ سلطنت می‌کند و نه حکومت، یعنی حکومت واقعی به دست ژزوئیت‌ها یا یسوعی‌هاست. یسوعی‌ها هستند که اداره امور واتیکان در دنیا را بر عهده دارند.
این تشکیلات بسیار مقتدر کلیسا، در اداره امورِ مذهبی مردم به‌قدری دقیق است که اگر در دهی از دهات در هر جای دنیا تنها یک خانواده مسیحی حضور داشته باشد، روز یکشنبه کشیش مخصوصی به آنجا می‌رود تا مراسم اقامه نماز را انجام دهد. یعنی شما در تمام نقاط دنیا، یک مسیحی که کلیسا از او غافل شده باشد و به او نرسد و روز یکشنبه امکان نماز را برایش فراهم نکند، اصلاً نمی‌یابید حالا شما تمام کاتولیک‌های دنیا را تصور بکنید که بالغ بر ۵۰۰ میلیون نفر [در زمان ایراد سخنرانی در سال ۱۳۴۴] هستند. اینکه این ۵۰۰ میلیون نفر را این‌ها چطور باید کنترل بکنند، خدا می‌داند.»
با وجود این روایت صحیح امام صدر از تشکیلات بسیار منظم واتیکان و کلیساهای کاتولیک، در طول ۶۰ سال اخیر و پس از آن سخنرانی امام موسی صدر، تحولات زیادی در نظام کلیسای کاتولیک برای نظم هرچه بیشتر توسط پاپ‌های مختلف انجام شده است.
اقدامات اصلاحی پاپ فرانسیس
پاپ فرانسیس «pope francis» نیز از زمان انتخابش به عنوان رهبر کاتولیک‌های جهان، اصلاحات متعددی در نظام رهبری کلیسا اعمال کرده است. این تغییرات با هدف تمرکززدایی، افزایش شفافیت، مبارزه با فساد و سو استفاده، و نزدیک‌تر کردن کلیسا به مردم انجام شده‌اند. این اقدام در پی آن صورت گرفت که در دهه‌های اخیر، اخبار نامناسبی از این تشکیلات عظیم، منتشر شده بود. برخی از مهمترین این تغییرات عبارتند از:
اصلاحات در کوری‌ای روم: پاپ فرانسیس تلاش کرده است تا کوری‌ای روم، یعنی دستگاه اداری مرکزی کلیسا، را کارآمدتر و پاسخگوتر کند. او شوراهایی از کاردینال‌ها را برای مشورت در مورد اصلاحات تشکیل داده و تغییراتی در ساختار و وظایف نهادهای مختلف کوری‌ای روم ایجاد کرده است.
با وجود همه اقدامات پاپ، آنچنان که باید و شاید و شایسته جایگاه رهبر کاتولیک‌های جهان بود، پاپ فرانسیس نتوانست در این سال‌ها که جنگ‌های خانمان سوز در گوشه گوشه جهان وجود دارد و جهان در مسئله غزه شاهد یکی از وحشیانه‌ترین نسل کشی‌های تاریخ بشریت بود، نقش آفرینی کند و کاملاً از تأثیر گذاری در این مسائل به دور بود
مقابله با سو استفاده اخلاقی: پاپ فرانسیس اقدامات جدی‌تری را برای مقابله با سو استفاده اخلاقی در کلیسا و حمایت از قربانیان انجام داده است. این اقدامات شامل ایجاد سازوکارهای گزارش‌دهی، تحقیقات، و مجازات متخلفان است.
توجه به مسائل اجتماعی: پاپ فرانسیس سعی کرده است توجه ویژه‌تری به نسبت پاپ‌های گذشته به مسائل اجتماعی مانند فقر، نابرابری، تغییرات آب و هوایی، و مهاجرت دارد و خواستار عدالت اجتماعی و حمایت از آسیب‌پذیرترین افراد جامعه شده است.
ترویج گفتگو: پاپ فرانسیس تلاش کرده است تا گفت‌وگو و آشتی بین ادیان و فرهنگ‌های مختلف را ترویج کند و از رهبران مذهبی خواسته است تا برای حل مشکلات جهانی با یکدیگر همکاری کنند. از جمله این اقدامات می‌توان به سفر پاپ فرانسیس به عراق و دیدار با آیت الله سید علی سیستانی اشاره کرد. پس از پایان دیدار پاپ و مرجعیت عالیقدر شیعیان عراق، دفتر آیت الله سیستانی با صدور بیانیه‌ای مفصل به تشریح محتوای دیدار مذکور پرداخت. این بیانیه شامل مخالفت با محاصره و تحریم، خشونت، ظلم، فقر، سرکوب آزادی‌های دینی، عدم عدالت اجتماعی و سازش بود. در این دیدار، آیت الله سیستانی به صورت کاملاً صریح و شفاف به حمایت از مسأله فلسطین پرداخت. وی در دیدار با پاپ بر لزوم پایان دادن هرچه سریع‌تر به درد و رنج ملت فلسطین تأکید کرد. اظهارات آیت الله سیستانی این پیام را مخابره کرد که همزیستی میان پیروان ادیان الهی به معنای پذیرش اقدام غاصبانه رژیم صهیونیستی، اعطای مشروعیت به این رژیم و عادی انگاری روابط با آن نیست.
تأکید بر اهمیت کلیساهای محلی: پاپ فرانسیس بر اهمیت کلیساهای محلی و نقش آنها در خدمت به جوامع خود تأکید کرده است. او معتقد است که کلیساهای محلی باید خودمختاری بیشتری داشته باشند و بتوانند به نیازهای خاص جوامع خود پاسخ دهند.
با وجود همه اقدامات پاپ، آنچنان که باید و شاید و شایسته جایگاه رهبر کاتولیک‌های جهان بود، پاپ فرانسیس نتوانست در این سال‌ها که جنگ‌های خانمان سوز در گوشه گوشه جهان وجود دارد و جهان در مسئله غزه شاهد یکی از وحشیانه‌ترین نسل کشی‌های تاریخ بشریت بود، نقش آفرینی کند و کاملاً از تأثیر گذاری در این مسائل به دور بود.
حال که پاپ فرانسیس در ۸۸ سالگی درگیر بیماری سختی است و احتمال می‌رود با شدت گرفتن این بیماری، چشم از جهان فرو بندد، تشکیلات کلیساهای کاتولیک جهان چشم انتظار پاپ جدید هستند، که بر اساس سازوکاری که در سیستم انتخاباتی واتیکان پیش بینی شده است، دویست و شصت و هفتمین پاپ لقب بگیرد.
